Podejrzenie zakażenia boreliozą? Joanna Kowalska, kierownik Zakładu Mikrobiologii, wyjaśnia, jakie badania są rekomendowane i kiedy powinny być wykonane

- Najczęściej stosowanym badaniem potwierdzającym infekcję jest wykrycie przeciwciał skierowanych przeciwko Borrelia sp., czyli potwierdzenie  odpowiedzi immunologicznej naszego organizmu na obecność tej bakterii - wyjaśnia Joanna Kowalska, kierownik Zakładu Mikrobiologii naszego szpitala, w którym wykonywane są takie badania.

- Borelioza (choroba z Lyme) to choroba zakaźna wywoływana przez bakterie (krętki) z rodzaju Borrelia, przenoszona na ludzi przez zakażonego kleszcza, zarówno przez dorosłą postać, jak i przez nimfę (niedojrzały osobnik). Choroba ma charakter sezonowy; do większości zakażeń dochodzi w okresie od wiosny do jesieni. Obecnie do tych zakażeń dochodzi nie tylko w lasach ale i w parkach, łąkach, jak i nawet w przydomowych ogrodach - opisuje kierownik ZM.

Ale zaznacza, że nie każdy kleszcz jest nosicielem tych bakterii: średnio w Polsce 10-15% kleszczy jest zakażonych Borrelia sp., a najwięcej kleszczy zakażonych tymi krętkami bytuje we wschodniej i centralnej Polsce – tam odsetek tych zakażonych pajęczaków może sięgać nawet 70%!

Do zakażenia tymi krętkami najczęściej dochodzi po kilkunastu godzinach od ukłucia kleszcza, jeśli więc usuniemy kleszcza w ciągu kilku godzin – to ryzyko zachorowania na boreliozę jest bardzo małe.

Borelioza to choroba przebiegająca ewolucyjnie i etapowo.

1. Wczesna borelioza (kilka dni do kilku tygodni) – to najczęściej choroba grypo-podobna z towarzyszącym rumieniem wędrującym (jest to zaczerwienienie w miejscu wkłucia kleszcza, rozchodzące się promieniście w czasie, z równoczesnym blednięciem w centrum zmiany). Zdarza się, że rumień może być jedynym objawem lub go w ogóle może nie być.
2. Borelioza (od kilku tygodni do miesięcy) – objawy reumatologiczne (zapalenia stawów), objawy dermatologiczne, kardiologiczne i neurologiczne.
3. Późna borelioza (miesiące do lat) – poważne objawy neurologiczne (neuroborelioza.)

- Wykrycie krętków w tkankach pobranych do badań (np. skóra, krew) jest bardzo trudne i jest wykonywane tylko w wyspecjalizowanych laboratoriach - opowiada Joanna Kowalska. - Najczęściej stosowanym badaniem potwierdzającym infekcję jest wykrycie przeciwciał skierowanych przeciwko Borrelia sp., czyli potwierdzić odpowiedź immunologiczną naszego organizmu na obecność tej bakterii.

- Pierwsze przeciwciała (w klasie IgM) pojawiają się w czasie ok 2 tygodni od zakażenia, więc zbyt wczesne wykonanie badania może prowadzić do uzyskania fałszywie ujemnego wyniku, co oznacza, że wynik badania będzie ujemny, nawet jeśli doszło do zakażenia, bo organizm nie zdążył jeszcze wytworzyć przeciwciał - zastrzega mikrobiolog i dodaje, że zwykle po 4-8 tygodniach nieleczonego zakażenia u pacjenta pojawiają się przeciwciała w klasie IgG, które mogą się utrzymywać przez miesiące lub lata nawet leczeniu antybiotykami.

Zgodnie z najnowszymi wskazaniami Centrum Kontroli Zachorowań (CDC) i Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych zalecane jest wykonywanie badań przeciwciał przeciwko Borrelia dwoma metodami:

1. W pierwszej kolejności próbki powinny być oznaczone metodą przesiewową, immunoenzymatyczną (ELISA) – powinno się zawsze wykonywać równoczesnie oznaczenie w klasie IgM i IgG!
2. Próbki dodatnie lub wątpliwe powinny być następnie badane bardziej specyficzną metodą Western Blot (WB). Badanie to nie pokazuje poziomu przeciwciał, ale potwierdza, że przeciwciała wykryte metoda ELISA, to rzeczywiście odpowiedź naszego organizmu na zakażenie krętkami Borrelia.

Co ważne, ocena wyników powinna uwzględniać historię choroby i datę zakażenia. - Wczesne wykrycie boreliozy (wystąpienie charakterystycznych objawów klinicznych, potwierdzone badaniami laboratoryjnymi), podanie odpowiedniego antybiotyku zapobiega rozwojowi tej choroby, a tym samym ciężkim jej objawom - podkreśla Joanna Kowalska.

W Zakładzie USK można wykonać badania zarówno metodą ELISA jak i metodą Western Blot.

Komisja ds. parazytologii medycznej oraz Zespół ds. mikrobiologii medycznej Krajowej Rady Diagnostów Laboratoryjnych VI kadencji wyraziły negatywną opinię w sprawie badania kleszczy na obecność patogenów chorób transmisyjnych (wirusów, bakterii, pasożytów) w medycznych laboratoriach diagnostycznych.